Wat zijn bijen en waarom zijn ze zo belangrijk?

Bijen verzamelen stuifmeel en nectar op de bloemen. Doordat bijen van bloem naar bloem vliegen brengen ze het stuifmeel van de ene bloem naar de andere. Hiermee bestuiven ze de bloemen en ontstaat er zaden en vruchten. Vruchten hebben ook zaden in zich. Dit zaad is omgeven door vruchtvlees. Het vruchtvlees is voedsel voor mensen en dieren.

Een voorbeeld welke we allemaal kennen is de appel. We eten het vruchtvlees, maar over het algemeen niet het klokhuis met de zaden. Uiteindelijk vallen zaden  in de grond en zo kunnen er nieuwe planten groeien.

Bijen zorgen er voor dat de plantensoorten blijven bestaan maar bijen zorgen dus ook voor ons voedsel!

Honingbijen

Honingbijen leven in volken. Enkele honderden jaren geleden leefden honingbijen in het wild in Nederland. Ze leefden in holle boomstammen ongeveer 3 meter boven de grond. Door de achteruitgang van de natuur is dat niet meer mogelijk. Bijen hebben heel veel nectar en stuifmeel (pollen) nodig om te overleven. Van nectar maken de bijen honing  en het stuifmeel eten ze op. Er zijn onvoldoende bloemen om dit te leveren.

Omdat honingbijen 30% van onze voedselgewassen bestuiven en dus een onmisbare schakel zijn in de voedselproductie worden ze nu door imkers gehouden. Al sinds mensenheugenis maken mensen gebruik van de diensten van honingbijen. Want behalve bestuiven leveren honingbijen ook bijenproducten als was en honing. Tegenwoordig wordt ook het stuifmeel geoogst en in de winkel verkocht omdat sommige mensen het als een belangrijk voedselsupplement zien.

Solitaire bijen die alleen leven

Naast honingbijen zijn er in Nederland ongeveer 350 andere bijensoorten. Deze leven meestal alleen, het zijn solitaire bijen. Ook deze bijen leven uitsluitend van nectar en stuifmeel. Dat wil dus zeggen dat ook zij niet zonder bloemen kunnen. Veel van deze bijen leven in holletjes in de grond. Ongeveer 20% leeft in holtes boven de grond.

Met name met deze in het wild levende bijen gaat het erg slecht. Omdat ook deze bijen belangrijke bestuivers van onze gewassen zijn moeten we er alles aan doen om ze te helpen. Solitaire bijen zijn grofweg in een aantal groepen in te delen. De zandbijen, metselbijen, bladsnijders, koekoeksbijen. Bijen helpen doe je door in je tuin of in de natuur te zorgen voor zanderige plekken waar ze ongestoord hun nestje kunnen maken. Ook bijenhotels kunnen nuttig zijn. Maar het allerbelangrijkste is dat er het hele jaar door heel veel bloemen zijn. Bomen, struiken en planten dus.

Bijzonder is dat hommels ook wilde bijen zijn. Echter de meeste van hen leven in kleine volkjes in holtes zoals verlaten muizennesten of vogelnestkastjes. Koekoekshommels laten hun jongen groot brengen in het nest van een andere hommelsoort!

Insecten die op bijen lijken

Er zijn in Nederland heel veel insecten. Gelukkig maar! Insecten zijn erg nuttig. Zonder insecten kunnen we niet. Er zijn vliegen die net doen of ze een bij zijn. De blinde bij (Eristalis Tenax) is daar een goed voorbeeld van.

Kijk een bij...? Nee hoor, het is een vlieg!

Maar hoe kan je nu een vlieg van een bij onderscheiden. Een heel eenvoudige manier is om te kijken naar de antennen van de insecten. Bijen hebben lange antennen aan hun kop. Vliegen hebben alleen maar hele kleine stompjes. Bijen hebben 4 vleugels, 2 aan elke kant. Vliegen hebben er maar twee in totaal.

Bijen hebben het moeilijk

De meeste insecten hebben het moeilijk. Als deelnemer van het BBC willen wij graag de bijen helpen. Dit doen wij onder andere door het houden van honingbijen, het plaatsen van honingbijen op voor het publiek zichtbare locatie, het adviseren van- en samenwerken met o.a. Gemeente. Daarnaast geven wij voorlichting door middel van lessen op scholen, lezingen op allerlei locatie, het verzorgen van cursussen en nog veel meer.

En om niet te vergeten organiseren wij educatieve activiteiten voor jong en oud.

Lees meer

• Over het BBC: Lees meer over het Bredaas Bijenhouderscollectief
• Bijen - WUR: Bijen@wur onderzoekt welke factoren van belang zijn voor de gezondheid van bijen.
• Imkerpedia: Nederlandstalige encyclopedie over het houden van onze honingbij.